Errege-erreginek (nahiz bestelako jauntxo-andereño handietsiek), gaixo errukarriek, zenbat diskurtso sutsu bezain hutsal, zenbat eta zenbat eleketa txepel bezain luze, nozitu izan behar ez ote duten, hiriz hiri, herriz herri, harrera derrigorrekoa edo borondatezko ongietorria edo ustezko abegia egiten dietenetan! Ene, zenbat asperraldi! Horren inguruko bi anekdota polit kontatuko ditut, ezin ahaztuzkoak biak, arrazoi diferenteengatik.

Behinola, Luis XIV.a, Frantziako errege, Proventzako herri batera iritsi zen. Bide luzez ibilia, eguerdia izaki, gosetua zetorren. Bertako agintariek, herriko plazan jendea bilduta, errezibimendua egin nahi izan zioten; nola ez, bada!? Alkateak, hortaz, bero ekin zion bere diskurtsoari, honela: «Antzina-antzinako denboran, Alexandro Handia…». Derrepente, eten egin zion gozo gaiztoan berriketa erregek: «Alkate, Alexandro Handia bazkalduta zegoen, baina ni ez». “Alde paretik!” esan izan balio bezala. Ospa egin zien abioan herritar guztiei, mahai gizen baten bila, goseak hila. Hori bai, berriketaria aho bete hortz hotzekin utzita.

Mendaroko sakristauarena da beste hortik honako anekdota. Gipuzkoako parte batean, behintzat, bala-bala ibilia da historia hau urtetan, gaur egun ahaztuxea badabil ere. Gure amaginarreba zenari, Elena Esnaola debarrari, entzun niolakoan nago lehen aldiz aspaldi. Gerora, egunotan, interneten azterkatu eta ez da bertsio faltarik, alajainkoa: zazpik kontatzen du pasadizoa… hamaika modutara! Edozein moduz ere, ez dago batetik bestera antzaldatze nabarmenik.

Espainiako erregina Isabel II.a ere batetik bestera eta bestekotik bestekora ibili zale zen, agidanez. Behin, Nafarroatik bueltan, 1845eko abuztuan, Mendarora heldu zen, bere segizio eta guzti. Ama María Cristina eta ahizpa ere han bide zituen. Mendaroarrek, haren bisitaren berri izan zutelarik, bizkotxo goxo bikain famatu handi bat eskainiko ziotela erabaki zuten. Zer gutxiago…!? Denak (ia) konforme. Arazoa piztu zitzaien, ordea, erreginaren aurrean nork hitz egin, deliberatu behar izan zenean. Izan ere, inork ez baitzekien gaztelaniaz suelto eta ondroso mintzatzen. Komeriak ziren han, gero! Atzenean, patxadako gizon lasaka batek eskaini zuen bere burua, egiteko inportante halakorako: parrokiako sakristauak. (Batzuen esanean, herriko alkate ere bera omen zen). Denak (ia) konforme, berriz ere.

Denbora ez doa alferrik eta ailegatu zen unea, areto apainean denak dotore zintzo bilduta, erreginari herritarren esku-erakutsia egitekoa. Guztien aurrera azaldu Mendaroko sakristaua eta gisa honetan hitz egin zion dama goiengoari: «Señora reina nuestra. Este biscocho haser en Mendaro pa ti. Parte, pues, esto con la madre, y piénsate que con el corazón te damos». («Señora gurea. Mendarok ez du hauxe baino ezer hoberik. Partitu ama eta ahizparekin, eta jakin ezazu bihotz-bihotzez eskaintzen dizugula»).

Eta akabo hitzaldia. Hitza zilarrezko, isila urrezko. Erreginak begi argia eginik izango zion, noski. Izugarri gustaturik izango zitzaiolako, baldinbaitere, diskurtsoaren laburra. Laburra, ezen ez motza. Eta geroko geroan, hizketaldi luzeren bat entzuten zegoelarik non ere nahi, sarri esaten omen zuen, sarri: «¡Ay, mi sacristán de Mendaro!».

Bizargorri, 2015-08-12