Eta zer arraio da egiondoa?, esango duzu arrazoiz. Egiondoa omen da (egiaren ondokoa, post-egia, post-truth ingelesez), Oxford hiztegiaren arabera, 2016.go hitz peto-petoa; egiondoa omen da (Brexit-aren eta Donald Trump hautatu izanaren harira), “herri-iritzia eratzerakoan, eragin txikiagoa izatea bene-benetako izate eta gertakariek, norberaren uste eta pilpirek baino”. Hots, objektibotasunak gutxiago inporta diola gustuko dugun iritzi-teoriak baino. Alegia, egiaz bestera dabilela sarri eguneroko notizien danbarratekoa. Hain xuxen, gure erara esanda, festa gauza bat dela, eta erabat bestelakoa bestondoa.

Nahiago nuke, bost xentimoren porru-haziak baino, hori guztia egia berdaderoa ez balitz sarri-sarri. Izan ere, egunero bizi dugu egiondo horixe, nik uste. Bizi izan dugu, bizi dugu eta biziko dugu gerokorik gerokoenean ere. Sarri baikabiltza “halakoa” izan eta “bestelakoaren” peskizan, haizezko zubiak eta notiziak eta gezurrak sortuz… Orrialde bat, ez; alimaleko entziklopedia beharko genuke egiondoez, post-truth delakoez, mintzatzeko. Baldinbetan.

«Mutilek zakila dute eta neskek bulba: ez zaitzatela engaina!». Autobus tzar koloretsuan letra handietan hori ipini eta Madril eta Iruña erdiz erdi pasatuagatik egia unibertsala balitz bezala, objektiboki, egia jakina da bestelakorik ere gertatzen, tokatzen dela. Baina askoren uste pertsonalak edota sinesmen sutsuak onartzen ez du “bestelakorik”. Eta egingo dizute haserre: «Zuk nahi duzuna esango duzu, baina gauzak horrela dira; eta kito». Zoaz, zoaz fede itsuari kontran egitera; zoaz hari egiondoarenak aipatzera…

Hemengo borroka armatuarenak badirudi akabera izango duela aurki. Zorionez. Bazen garaia. Izan ere, objektiboki, argi eta garbi zegoen aspaldidanik hura ez zela inondik ere bidea, bide egokia, hasiera beretik kasik. Herri (?) iritzi zabalak, ordea, bestela uste zuen: batzu-batzuen sentimendu abertzale bakar ustezko sutsuarena zen egia bakarra, eta gainerakook traidore faltsuak ginen; orduan. Haiek buila garratzak eta gertakari latzak! Joaten ahal zinen ezer aitatzera kontran; ez alferrik. «Hik nahi duana esango duk, baina honek horrela behar dik, eta kito!». Mendian ardi bila dabilenari dena zintzarri hots iruditzen zaio. Ardia falta, ordea; egia ments. Badirudi aldatu zaiela begiondoa…

Hilondoko bizitzaren egiondoarena da bestea. Egia zaharra eta bakarra honako hauxe dugu: lurretik bizira eta bizitik lurrera; hauts zara eta hauts bihurtuko zara… Gizaseme nahiz andrazkoaren barren-barreneko sentimenak, ordea, esperantza edota ustea edo fedea piztu nahi izaten du hobe-beharrez, eta sinestera eroriak daude, hala musulmanak nola kristauak ere, berpiztuko omen dituztela atzenean, eta “gu zintzook paradisura eta haiek gaiztoak infernura” bidaliko. Eta elkarri esaka ari dira: «Zeruan ikus gaitezela». Bi txanpon baino nahiago nuke hala balitz egia. Nago, baina, ez ote den horretan ere egiondorik: iritzi txit hedatu eta aldarrikatua bai, baina hutsa eta putza; haizezko zubia.

Eta mintza gaitezke udaberriaz (udaberriaren ederra gurean!, eta euria eta hotza ekarri dizkigu); demokraziaz (demokraziaren sendotasuna gurean!, eta errege hala-holakoa nagusi); torturaz (halakorik ez da egundo izan gurean!, eta egiazko testigantza mingarri franko ageri); presoen sakabanaketaz (ETA indargabetzeko omen, eta ETArik ezean ere, segi); mintza gaitezke Altsasuko gazteez (Nafarroan gaueko liskar bat terrorismoa da; Jaenen, ez)… Egiondoak.

Bizargorri, 2017-03-22